Chronos- en kairostijd: zoek de 5 verschillen
De zoektocht naar je innerlijke kompas kost tijd en ruimte. Geen gewone chronostijd, maar kairostijd. Kairos is de tijd van het juiste moment en concentratie. Wie wezenlijk wil veranderen, moet eerst geestelijk en lichamelijk tot stilstand komen en heeft dus kairostijd nodig, leerde Jan Rotmans van filosofe Joke J. Hermsen.
In het eerste hoofdstuk van haar essaybundel Kairos schrijft Joke: ‘Kairos was in de Griekse mythologie de jongste en meest rebelse kleinzoon van Chronos. Kairos wist voor verandering, inzicht en ommekeer te zorgen en daarom wordt hij als een jonge, sterke en gespierde god afgebeeld. Opa Chronos wordt als een oude man met lange baard afgebeeld en een zandloper in zijn hand, omdat het hier immers gaat om de tijd die gemeten wordt. [...]
Chronos is de praktische tijd waarmee we de wereld inrichten, afspraken maken en agenda’s bijhouden, maar is ook een homogene en lege tijd, omdat deze tijd geen recht kan doen aan het veranderlijke karakter van de wereld noch aan onze subjectieve ervaring van tijd. Een uur kan al naar gelang onze stemming, leeftijd of bezigheid voortkruipen of voortrazen, versnellen of vertragen, maar op de klok zal elk uur altijd gelijk elk ander uur zijn.
Het is de kunst van Kairos om bij tijd en wijle daarvan weg te komen door de aandacht zo scherp te focussen dat er een opening of interval op de chronostijd ontstaat, waarbinnen een andere ervaring van tijd mogelijk wordt.’
Als je niet de tijd neemt, word je letterlijk ziek
Boeiend! De tijd (chronostijd) heeft ons regelmatig zo stevig vast. Moeilijk om daarvan los te komen. Ik denk dat, in een samenleving die racet tegen de kloktijd veel mensen zullen zeggen: ‘Stilstaan? Ja sorry hoor. Dat is allemaal wel mooi, maar daar heb ik geen tijd voor’, zegt Mischa tegen Jan Rotmans.
Zijn antwoord: “Ja, dat heb ik ook lang gedacht. Als er iemand doorholde, was ik het wel. Na mijn fietsongeluk werd ik gedwongen om stil te staan. Dat was mijn kairosperiode en dan kom je tot dieper inzicht. Los van de ongemakken en de pijn van het ongeluk gun ik dat iedereen. Ik heb toen geleerd, en ik kan dat ook wel systemisch aangeven, dat je jezelf niet wezenlijk kunt veranderen als je alsmaar doorholt. Dat is gewoon onmogelijk.
Als je kijkt naar de meest voorkomende ziekten in deze tijd, dat zijn angststoornissen en depressies. Ook steeds meer bij jongeren. Je ziet die mensen in nood komen, en dan is het helder: of het lichaam reageert en straft dat af. Of de geest doet dat. Ik heb in mijn voorgaande boeken de Belgische professor psychologie en psycho-analyticus Paul Verhaeghe aangehaald, die zegt dat we onze identiteit verliezen in deze verweven wereld. Als je, zo zegt hij, niet de tijd neemt om je daarin te verdiepen, dan word je letterlijk ziek.”
Tijd, daar kunnen we niet omheen. Alleen, welke tijd? Hoe zie jij dat?